Giảm nghèo thông tin là một tiểu dự án quan trọng thuộc Dự án 6 của Chương trình Mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025. Theo đó, giảm nghèo thông tin tập trung vào việc cải thiện khả năng tiếp cận thông tin và kiến thức cho người dân ở các vùng nghèo, vùng đặc biệt khó khăn, nhất là các nhóm dễ bị tổn thương, nhằm giúp họ chủ động hơn, tự tin hơn trong việc cải thiện đời sống và phát triển kinh tế.
Đưa thông tin về tận thôn bản
Giảm nghèo thông tin không chỉ dừng lại ở việc cung cấp thông tin đơn thuần, mà bao gồm việc truyền tải đầy đủ, kịp thời các nội dung về chính sách, pháp luật, kỹ năng nghề nghiệp, thị trường lao động, kiến thức khoa học - kỹ thuật, cũng như các dịch vụ xã hội thiết yếu. Thông qua đó, người dân có thêm cơ hội nâng cao thu nhập, cải thiện chất lượng cuộc sống và từng bước thoát nghèo bền vững.
Đồng bào dân tộc thiểu số được hướng dẫn để sử dụng điện thoại, mạng xã hội tìm hiểu thông tin
Xã Phình Giàng (tỉnh Điện Biên) sau sáp nhập có 26 bản với nhiều dân tộc sinh sống như Mông, Thái, Khơ Mú… Sinh kế của người dân chủ yếu dựa vào trồng trọt và chăn nuôi. Tuy nhiên, tỷ lệ hộ nghèo trên địa bàn vẫn còn ở mức cao, chiếm hơn 42%, hộ cận nghèo gần 19%. Trước thực trạng trên, xã Phình Giàng đã sử dụng nguồn vốn từ chương trình giảm nghèo để đầu tư các cụm loa phát thanh thông minh, phục vụ việc tiếp sóng Đài Tiếng nói Việt Nam, các chương trình báo nói, phát thanh và truyền hình của tỉnh Điện Biên trên hệ thống loa truyền thanh của xã, với tổng thời lượng phát sóng hơn 380 giờ. Bên cạnh đó, Trung tâm Dịch vụ tổng hợp xã cũng chủ động sản xuất và phát sóng 21 chương trình phát thanh phục vụ nhiệm vụ tuyên truyền tại cơ sở.
Các thông tin tập trung phản ánh tình hình phát triển kinh tế – xã hội, chính trị, quốc phòng – an ninh trên địa bàn; công tác bảo vệ rừng; phòng, chống dịch bệnh cho gia súc, gia cầm; đặc biệt là các thông tin cảnh báo về mưa lũ, thiên tai để bà con kịp thời nắm bắt và chủ động phòng tránh. Các chương trình được phát vào các khung giờ sáng, trưa và chiều tối hằng ngày, bảo đảm người dân ở các bản đều có thể nghe được.
Giảm nghèo bền vững năm 2025: Hiểu đúng để không kỳ vọng saiĐỌC NGAYÔng Hà Mạnh Đạt, Phó Giám đốc Trung tâm Dịch vụ tổng hợp xã Phình Giàng cho biết, sau sáp nhập, xã có 26 bản, mỗi bản đều được bố trí một cụm loa phát thanh. Đến nay, xã đã triển khai đồng bộ 15 cụm loa phát thanh thông minh sử dụng sim 4G, thay thế cho hệ thống loa cũ, giúp việc phát sóng được xa hơn, linh hoạt hơn. Đối với 11 bản còn lại chưa được đầu tư đồng bộ hệ thống loa thông minh, Trung tâm vẫn duy trì hình thức gửi file ghi âm để các trưởng bản chủ động mở, phát trên loa thông báo của bản, bảo đảm người dân không bị gián đoạn trong việc tiếp nhận thông tin tuyên truyền. Hằng tuần, Trung tâm Dịch vụ tổng hợp đều xây dựng chương trình phát thanh dài khoảng 15 phút và gửi về các bản để phát sóng theo lịch thống nhất.
Không chỉ ở Điện Biên, tại nhiều địa phương miền núi, vùng sâu, vùng xa khác, công tác giảm nghèo thông tin cũng đang được triển khai với nhiều cách làm linh hoạt, sáng tạo. Tại tỉnh Cao Bằng, Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh xác định giảm nghèo thông tin là một trong những nhiệm vụ quan trọng, góp phần nâng cao vị thế, vai trò của phụ nữ trong phát triển kinh tế – xã hội.
Theo đó, bà Đoàn Thị Lê An, Chủ tịch Hội Liên hiệp Phụ nữ tỉnh Cao Bằng, thông tin Hội đã tập trung triển khai đồng bộ các nhóm giải pháp lớn nhằm thu hẹp khoảng cách nghèo thông tin cho hội viên, phụ nữ trên địa bàn. Trước hết là tăng cường công tác truyền thông theo hướng đa dạng hóa hình thức, phù hợp với từng nhóm đối tượng. Hội tận dụng hệ thống loa truyền thanh cơ sở, các nhóm Zalo cộng đồng, fanpage của Hội để chuyển tải kịp thời thông tin về chính sách giảm nghèo, kiến thức chuyển đổi số, kỹ thuật sản xuất, phòng chống bạo lực gia đình, chăm sóc sức khỏe… Đối với phụ nữ lớn tuổi, phụ nữ ít tiếp xúc với công nghệ, Hội tổ chức tuyên truyền trực tiếp thông qua các buổi sinh hoạt chi hội, triển khai mô hình "Phụ nữ giúp nhau tiếp cận thông tin".
Song song với đó, Hội chú trọng nâng cao năng lực tiếp cận công nghệ số cho phụ nữ. Đặc biệt, Hội quan tâm hướng dẫn phụ nữ làm kinh tế cách quảng bá sản phẩm nông sản trên mạng xã hội và các sàn thương mại điện tử, từng bước giúp chị em mở rộng thị trường tiêu thụ sản phẩm.
Thông qua phổ biến thông tin, tại một số xã như Trà Lĩnh, Đức Long, Lũng Nặm… ở Cao Bằng đã xuất hiện nhiều phụ nữ mạnh dạn học hỏi kinh nghiệm từ mạng xã hội, livestream giới thiệu các sản phẩm đặc trưng của địa phương như mận, miến dong, mật ong, rau sạch. Nhiều tổ hợp tác phụ nữ đã biết ứng dụng mã QR để truy xuất nguồn gốc sản phẩm, tạo niềm tin cho người tiêu dùng. Những kết quả bước đầu này cho thấy, khi phụ nữ được tiếp cận đầy đủ thông tin, họ có thể tự tin thay đổi cách nghĩ, cách làm và từng bước vươn lên thoát nghèo một cách bền vững.
Hạ tầng số - Điều kiện then chốt xóa nghèo thông tin
Tuy nhiên, để công tác giảm nghèo thông tin thực sự phát huy hiệu quả, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, vùng đặc biệt khó khăn, một trong những yêu cầu quan trọng không thể thiếu là bảo đảm hạ tầng viễn thông, phủ sóng điện thoại và internet. Thực tế cho thấy, trong bối cảnh chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, việc thiếu kết nối internet đang trở thành rào cản lớn đối với người dân trong tiếp cận thông tin và tham gia các hoạt động kinh tế số.
Tại Hội nghị Thủ tướng Chính phủ đối thoại với nông dân năm 2025, bà Vương Thị Thương, Giám đốc Hợp tác xã Nông sản Toàn Thương (tỉnh Lạng Sơn), đã chia sẻ những khó khăn trong việc bán hàng nông sản trực tuyến tại khu vực vùng cao. Theo bà Thương, bán hàng online là xu thế tất yếu, phù hợp với chủ trương chuyển đổi số và rất quan trọng đối với nông dân, hợp tác xã. Tuy nhiên, đường truyền internet tại nhiều vùng sâu, vùng xa còn chập chờn, gián đoạn. "Nhiều lúc livestream, tôi phải lên các vị trí cao để bắt sóng. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến việc quảng bá, tiêu thụ sản phẩm của địa phương" - bà Thương chia sẻ.
Trước thực trạng này, Thủ tướng Chính phủ đã yêu cầu Bộ Khoa học và Công nghệ chỉ đạo các tập đoàn, doanh nghiệp viễn thông bảo đảm cung cấp đủ sóng và điện cho nông dân, đặc biệt tại các vùng sâu, vùng xa, vùng biên giới, hải đảo. Qua đó, thúc đẩy xây dựng chính phủ số, xã hội số, công dân số, giúp người dân có khả năng tiếp cận và sử dụng các dịch vụ số, tham gia mua bán trực tuyến.
Liên quan đến vấn đề kết nối internet ở vùng sâu, vùng xa, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Bùi Thế Duy cho biết trong năm 2025, Chính phủ đã triển khai hai giải pháp quan trọng theo Nghị quyết 193 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù. Thứ nhất là cho phép các trạm phát sóng viễn thông được hỗ trợ thêm từ Quỹ Viễn thông công ích khi triển khai phủ sóng tại các khu vực khó khăn. Hiện nay, nhiều trạm phát sóng mới đang được xây dựng tại các vùng sâu, vùng xa. Thứ hai, Chính phủ đang xem xét, cấp phép thí điểm hai hồ sơ công nghệ internet vệ tinh tầm thấp (LEO satellites) như Starlink, OneWeb. Khi các dự án này được triển khai, khả năng kết nối internet tại vùng sâu, vùng xa sẽ được cải thiện đáng kể.
Theo các chuyên gia, trong giai đoạn 2026-2030, việc thu hẹp khoảng cách thông tin cần được coi là một nhiệm vụ trọng tâm, trong đó giảm nghèo đa chiều đòi hỏi người dân phải có khả năng tiếp cận các dịch vụ cơ bản như y tế, giáo dục, việc làm, tài chính - và tất cả những lĩnh vực này đều gắn chặt với thông tin. Các chính sách dù được thiết kế tốt đến đâu cũng chỉ phát huy hiệu quả khi người dân biết, hiểu và thực hiện. Trong bối cảnh kinh tế số phát triển nhanh, nếu người nghèo không được trang bị kỹ năng số, tiếp cận nhanh chóng với thông tin, họ sẽ ngày càng tụt lại phía sau.
