Ảnh: Ngọc Hiền.
Ngày 21/11, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu vừa khởi tố bị can, bắt bị can để tạm giam đối với Phan Thị Mai, Giám đốc Công ty TNHH thẩm mỹ viện Mailisa và 7 đối tượng liên quan về tội Buôn lậu gồm: Hoàng Kim Khánh, tổng giám đốc; Trần Đan Phượng, kế toán trưởng; Nguyễn Thị Ngọc Trúc, kế toán Công ty MK Skincare; Vương Phượng Nghi, giám đốc; Võ Hoài Sơn; Lu XueYi, nhân viên Công ty TNHH xuất nhập khẩu Khải Hoàn; Đỗ Bích Thủy, đối tượng làm dịch vụ chuyển tiền tại Hà Nội.
Qua công tác nắm tình hình, Cục Cảnh sát điều tra tội phạm về tham nhũng, kinh tế, buôn lậu phát hiện dấu hiệu sai phạm trong hoạt động kinh doanh mỹ phẩm của các công ty trong hệ sinh thái Mailisa do Phan Thị Mai và chồng là Hoàng Kim Khánh điều hành.
Theo cơ quan điều tra, trong thời gian từ năm 2020-2024, với mục đích nhập mỹ phẩm về Việt Nam bán kiếm lời thông qua chuỗi thẩm mỹ viện Mailisa, Phan Thị Mai cùng chồng là Hoàng Kim Khánh thỏa thuận mua mỹ phẩm sản xuất tại Quảng Châu (Trung Quốc) với giá rẻ, không đảm bảo chất lượng và thành phần theo công bố, không đủ điều kiện cấp Giấy chứng nhận lưu hành tự do (CFS) tại Trung Quốc.
Sau đó, các đối tượng câu kết với một số người Trung Quốc, ký kết hợp đồng ngụy tạo và thay đổi nguồn gốc mỹ phẩm từ Quảng Châu thành Hồng Kông (Trung Quốc) để được cấp CFS tại đây.
Họ tổ chức nhập lậu về Việt Nam, quảng cáo là mỹ phẩm sản xuất tại Hồng Kông (Trung Quốc) nhằm thu hút sự tin tưởng của khách hàng, bán với giá cao gấp nhiều lần và thu lợi bất chính hàng nghìn tỷ đồng - chỉ riêng 3 trong số 100 sản phẩm chủ đạo mà hệ thống Mailisa cung cấp trên thị trường.
Mức phạt cho tội buôn lậu có thể lên đến 20 năm tù giam
Trao đổi với phóng viên Thời báo VTV, luật sư Lê Quốc Nghĩa cho biết, trong quá trình điều tra, ngoài hành vi buôn lậu, cơ quan chức năng có thể xem xét dấu hiệu tội "Sản xuất, buôn bán hàng giả" nếu giám định xác định mỹ phẩm không đúng nguồn gốc, xuất xứ hoặc thành phần công bố. Trường hợp gian dối gây nguy hại đến sức khỏe người tiêu dùng, mức hình phạt sẽ rất nghiêm khắc.
Theo đó, với cáo buộc tổ chức nhập lậu mỹ phẩm trong thời gian dài, thu lợi bất chính cực lớn, các bị can có thể bị truy cứu theo Điều 188 Bộ luật Hình sự. Khung hình phạt cao nhất cho tội buôn lậu lên tới 12 - 20 năm tù, áp dụng khi giá trị hàng hóa vi phạm hoặc khoản thu lợi bất chính từ 1 tỷ đồng trở lên. "Với số tiền thu lợi bất chính hàng nghìn tỷ đồng mà cơ quan điều tra nêu, đây chính là dấu hiệu định khung tăng nặng cao nhất", luật sư Nghĩa nhấn mạnh.
Ngoài tội buôn lậu, luật sư cho biết cơ quan điều tra hoàn toàn có thể xem xét thêm dấu hiệu của tội Sản xuất, buôn bán hàng giả theo Điều 192 nếu kết quả giám định sau này xác định mỹ phẩm bị làm giả về nguồn gốc, xuất xứ hoặc có thành phần không đúng như công bố. Khi đó, mức án tù có thể lên tới 15 năm, kèm theo hình phạt bổ sung như phạt tiền, cấm hành nghề hoặc tịch thu tài sản.
Nguy cơ mở rộng điều tra từ 162 sản phẩm Bộ Y tế yêu cầu lấy mẫu
Trước đó, Cục Quản lý Dược (Bộ Y tế) đã công bố danh sách 162 sản phẩm mỹ phẩm do Công ty MK Skincare (doanh nghiệp thuộc hệ sinh thái của Mailisa), nhập khẩu và công bố.
Theo danh sách này, Cục Quản lý Dược cho biết qua thống kê, từ năm 2018 đến nay, đơn vị đã cấp 162 phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm cho MK Skincare, trong đó phần lớn là sản phẩm dòng Doctor Magic được quảng bá là sản phẩm có xuất xứ từ Hồng Kông (Trung Quốc). Hiện 81 phiếu công bố sản phẩm mỹ phẩm còn hiệu lực.
Trước diễn biến này, luật sư Nghĩa đặc biệt lưu ý, nếu kết quả kiểm nghiệm chỉ ra sản phẩm chứa chất cấm, không đạt chất lượng, hoặc không đúng hồ sơ công bố, thì doanh nghiệp có thể bị xử phạt hành chính theo Nghị định 117/2020 với mức phạt 30 - 40 triệu đồng cho mỗi hành vi, đồng thời bị buộc thu hồi, tiêu hủy sản phẩm vi phạm.
Luật sư, Lê Quốc Nghĩa - Hãng luật Lê Hồng Hiển.
Trong trường hợp phát hiện dấu hiệu hàng giả theo định nghĩa của Bộ luật Hình sự, hồ sơ có thể được chuyển sang cơ quan điều tra để xem xét trách nhiệm hình sự. "Nếu việc gian dối về nguồn gốc mỹ phẩm không chỉ nhằm qua mặt thủ tục hành chính mà thực sự gây nguy hại đến sức khỏe người tiêu dùng, tội danh sẽ rất nặng. Đây là điểm mà Mailisa cần đặc biệt quan tâm trong giai đoạn tới", luật sư nhận định.
Thực tế, trong các vụ án kinh tế quy mô lớn, cơ quan điều tra thường áp dụng kê biên tài sản (Điều 128 Bộ luật Tố tụng Hình sự) và phong tỏa tài khoản (Điều 129) nhằm đảm bảo thi hành án sau này. Những biện pháp này chỉ được thực hiện khi có quyết định hợp pháp, có lập biên bản và người chứng kiến theo đúng quy định. Như vậy, những người giữ vai trò kế toán, quản lý dòng tiền hoặc hỗ trợ giao dịch với đối tác nước ngoài có thể bị xem xét đồng phạm nếu có hành vi tiếp tay với vai trò "giúp sức".
Lời cảnh tỉnh về tính minh bạch trong kinh doanh
Thời gian gần đây, nhiều doanh nhân và KOL nổi tiếng trên mạng xã hội đã bị khởi tố về tội trốn thuế, làm sai lệch sổ sách kế toán, hoặc che giấu doanh thu livestream. Chẳng hạn, công an tỉnh Ninh Thuận đã khởi tố một chủ tài khoản TikTok sau khi xác minh: từ tháng 5/2023 đến tháng 9/2024, người này bán hàng trực tuyến đạt doanh thu hơn 18 tỷ đồng nhưng chỉ kê khai đóng thuế 2 tỷ, nghĩa là che giấu tới hơn 16 tỷ đồng doanh thu.
Theo luật sư Lê Quốc Nghĩa, những vụ việc này phản ánh xu hướng quản lý chặt chẽ hơn bao giờ hết: từ thuế, kế toán đến chất lượng sản phẩm, không gian mạng giờ đây không còn là nơi kinh doanh "tự phát". Với doanh thu lớn và các hoạt động phức tạp, cơ quan quản lý sẵn sàng vào cuộc để đảm bảo minh bạch và bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
Vụ án Mailisa càng là lời cảnh báo mạnh mẽ: toàn bộ hệ sinh thái kinh doanh có thể sụp đổ chỉ vì một mắt xích vi phạm. Các thương hiệu làm đẹp và doanh nghiệp kinh doanh online cần chuẩn hóa hồ sơ công bố mỹ phẩm, kiểm soát nguồn gốc, đảm bảo chất lượng và minh bạch về thuế, kế toán, dòng tiền. Vi phạm một phần thôi cũng đủ để cơ quan điều tra áp dụng các biện pháp mạnh, từ kê biên tài sản, phong tỏa tài khoản đến khởi tố hình sự.
