Siết quy định với "nhà phân phối cấp cao" trong kinh doanh đa cấp

Doanh thu ngành đa cấp tăng gấp đôi trong 6 năm

Bộ Công Thương đã trình Bộ Tư pháp thẩm định hồ sơ dự thảo Nghị định của chính phủ về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp.

Theo Bộ Công Thương, qua thực tiễn nhận thấy hoạt động kinh doanh đa cấp còn những vấn đề thực tiễn mà pháp luật hiện hành chưa điều chỉnh hoặc chưa quản lý được.

Hoạt động bán hàng đa cấp được tổ chức bởi doanh nghiệp bán hàng đa cấp nhưng việc phân phối hàng hóa được thực hiện trực tiếp bởi hệ thống người tham gia bán hàng đa cấp đông đảo, trong đó có vai trò quan trọng của các nhà phân phối cấp cao.

Những nhà phân phối này thường có hệ thống tuyến dưới đông đảo, thường xuyên tổ chức các hoạt động đội nhóm để đào tạo, huấn luyện, tạo ra sức ảnh hưởng đến hệ thống tuyến dưới.

Dự thảo bổ sung khái niệm "nhà phân phối cấp cao" nhằm định danh những người có vai trò, vị trí quan trọng trong hệ thống. (Hình ảnh công an tỉnh Phú Thọ khám xét địa điểm tổ chức một hội thảo lớn của nhóm kinh doanh đa cấp trái phép vào tháng 8/2025).

Cách thức hoạt động và ý thức tuân thủ pháp luật của những chủ thể này có thể ảnh hưởng đến ý thức và cách thức hoạt động của cả mạng lưới người tham gia tuyến dưới.

Do đó, cần có các quy định kiểm soát chặt chẽ đối với nhóm chủ thể này nhằm định hướng hành vi, ngăn ngừa nguy cơ lợi dụng vị thế để thực hiện các hành vi vi phạm pháp luật về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp và gây tác động rộng lớn một cách tiêu cực trong hệ thống đông đảo người tham gia bán hàng đa cấp.

Do đó, dự thảo bổ sung khái niệm "nhà phân phối cấp cao" nhằm định danh những người có vai trò, vị trí quan trọng trong hệ thống người tham gia bán hàng đa cấp, tạo cơ sở để quy định cơ chế quản lý đối với nhóm chủ thể này.

Trên cơ sở đó, dự thảo quy định bổ sung các trách nhiệm riêng đối với những nhà phân phối cấp cao nhằm nêu cao tinh thần gương mẫu, định hướng hành vi, nâng cao trách nhiệm của nhóm chủ thể này trong hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp và trước pháp luật.

Đồng thời, bổ sung trách nhiệm của doanh nghiệp trong việc đào tạo kiến thức pháp luật thường xuyên cho nhà phân phối cấp cao.

Dự thảo đề xuất tăng số tiền ký quỹ (tiền doanh nghiệp phải gửi vào một tài khoản tại ngân hàng hoặc tổ chức tài chính để đảm bảo thực hiện một nghĩa vụ tài chính trong tương lai) nhằm tăng trách nhiệm của doanh nghiệp với người tham gia bán hàng đa cấp.

Thực tế cho thấy số tiền ký quỹ tối thiểu 10 tỷ đồng theo quy định hiện hành là quá nhỏ so với thiệt hại của người tham gia trong các vụ án hình sự liên quan đến bán hàng đa cấp bị khởi tố.

Quy định này cũng nhằm sàng lọc tốt hơn năng lực của nhà đầu tư tham gia thị trường bán hàng đa cấp. Trên cơ sở thực tiễn về việc doanh thu trung bình của doanh nghiệp ngành bán hàng đa cấp năm 2024 đã tăng 2,25 lần so với năm 2018, dự thảo quy định tăng gấp đôi mức tiền ký quỹ tối thiểu (lên 20 tỷ đồng).

Phải có chi nhánh tại các địa phương

Nhằm đảm bảo hiệu quả công tác quản lý nhà nước đối với hoạt động bán hàng đa cấp tại các địa phương, đặc biệt là tại các địa bàn nơi có nhiều người tham gia bán hàng đa cấp, dự thảo bổ sung quy định doanh nghiệp phải có chi nhánh tại các tỉnh/thành trong thời hạn 6 tháng kể từ thời điểm doanh nghiệp có từ 10.000 người tham gia bán hàng đa cấp trở lên.

Có chi nhánh, văn phòng đại diện hoặc địa điểm kinh doanh hoặc cá nhân là đầu mối tại địa phương tại các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương nơi doanh nghiệp có dưới 10.000 người tham gia bán hàng đa cấp.

Ngoài ra, nhằm tăng cường phân cấp trách nhiệm quản lý hoạt động bán hàng đa cấp cho các địa phương, Dự thảo bổ sung các công cụ quản lý, thẩm quyền của cơ quan quản lý tại địa phương đối với hoạt động của doanh nghiệp bán hàng đa cấp trên địa bàn.

Dự thảo cũng bổ sung quy định ngăn chặn việc mua lại giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp (tại khoản 2 Điều 12) theo hướng giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp chấm dứt hiệu lực khi doanh nghiệp thay đổi chủ sở hữu (trong trường hợp có một chủ sở hữu) hoặc thay đổi cổ đông, thành viên nắm giữ cổ phần, phần vốn góp chi phối.

Bổ sung nhóm đối tượng "người quản lý doanh nghiệp" (tại điểm b khoản 1 Điều 8) nhằm bao quát toàn bộ các chủ thể có vai trò quan trọng trong doanh nghiệp bán hàng đa cấp từng bị thu hồi Giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, ngăn ngừa những chủ thể này tiếp tục tham gia quản lý doanh nghiệp bán hàng đa cấp khác.

Bổ sung thêm trường hợp về thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp (tại khoản c Điều 17) khi doanh nghiệp vi phạm một số điều cấm mang tính chất gian dối hay quấy rối người tiêu dùng theo quy định Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2023.