Ngày 23-6, TAND TP HCM bắt đầu phiên xét xử sơ thẩm đối với cựu Giám đốc Trung tâm Lý lịch Tư pháp (LLTP) quốc gia (sau đây gọi tắt là Trung tâm) Hoàng Quốc Hùng và 21 đồng phạm trong vụ án đưa và nhận hối lộ để "cấp nhanh" phiếu LLTP. Phiên tòa do thẩm phán Phạm Lương Toản làm chủ tọa. Dự kiến sẽ tuyên án vào ngày 30-6.
Giám đốc và tài xế riêng lập sân sau
Người đầu tiên bước lên bục khai báo là bị cáo Hoàng Quốc Hùng. Bị cáo khai trước đó là bị hại trong một vụ lừa đảo, sức ép từ khoản nợ trong vụ án này dẫn đến việc bị cáo nhận hối lộ gần 39 tỉ đồng. Sau đó, bị cáo đã dùng 20 tỉ đồng để trả nợ, phần còn lại tiêu xài cá nhân.
Trung tâm là đơn vị sự nghiệp thuộc Bộ Tư pháp, có chức năng xây dựng và quản lý cơ sở dữ liệu LLTP toàn quốc, đồng thời thực hiện nhiệm vụ cấp phiếu LLTP theo phân công của bộ. Về thẩm quyền, Trung tâm cấp phiếu LLTP cho công dân Việt Nam không xác định được nơi cư trú và người nước ngoài đã cư trú tại Việt Nam; sở tư pháp cấp phiếu cho công dân thường trú hoặc tạm trú trong nước, cư trú ở nước ngoài, và người nước ngoài đang cư trú tại Việt Nam. Hồ sơ yêu cầu cấp phiếu được nộp trực tiếp, qua bưu điện hoặc trực tuyến. Sau khi tiếp nhận hợp lệ, Trung tâm phối hợp với cơ quan công an để tra cứu, xác minh thông tin. Lệ phí là 200.000 đồng/lần/người.
Từ đầu năm 2019, Hoàng Quốc Hùng với quyền hạn ký phiếu LLTP đã nhiều lần nhận lời "giúp đỡ" từ Phạm Quang Hậu, từng là tài xế riêng của Hùng. Ban đầu chỉ là vài bộ hồ sơ xin hộ cho người quen nhưng dần dần, 2 người thỏa thuận thiết lập một "đường dây" có lợi nhuận. Theo đó, Hậu đứng ra nhận hồ sơ từ những người cần cấp phiếu LLTP. Hậu toàn quyền thỏa thuận chi phí với khách (cao hơn mức lệ phí chính thức 200.000 đồng/lần/người), sau đó chi "hoa hồng" cho Hùng 700.000 đồng/hồ sơ. Việc thanh toán diễn ra đều đặn mỗi chiều thứ sáu, bằng chuyển khoản hoặc tiền mặt, ngay tại phòng làm việc của giám đốc Trung tâm. Tất cả diễn ra âm thầm, không hóa đơn, không hợp đồng, không để lại dấu vết giấy tờ ngoài những bộ hồ sơ đã được "hợp thức hóa".
Một trong những điểm mấu chốt của vụ việc là cách Hoàng Quốc Hùng "lách luật" để biến hồ sơ từ các tỉnh, vốn thuộc thẩm quyền của sở tư pháp địa phương, thành hồ sơ do Trung tâm xử lý. Theo đó, Hùng hướng dẫn Hậu để trống các mục khai báo về nơi thường trú, tạm trú và quá trình cư trú; đồng thời, chỉ nộp hộ chiếu thay cho căn cước công dân, vì hộ chiếu không ghi nơi cư trú nên hồ sơ có thể "lọt" vào thẩm quyền của Trung tâm.
Chỉ bằng vài thao tác "làm mờ" thông tin, hàng ngàn hồ sơ từ khắp nơi đã vượt rào, "chui" về Trung tâm và được cấp phiếu LLTP. Trong khi người dân làm hồ sơ qua cổng dịch vụ công phải tuân thủ đầy đủ giấy tờ, thẩm quyền thì những khách hàng của Hậu lại được xử lý nhanh chóng, thuận lợi vì có "cửa riêng".
Theo cáo trạng của VKSND Tối cao, Hùng yêu cầu Hậu tuyệt đối giữ bí mật việc này, nghiêm cấm mọi viên chức tại Trung tâm làm dịch vụ tương tự và trực tiếp chỉ đạo lập các nhóm trò chuyện nội bộ qua Zalo, Telegram để chỉ đạo cấp dưới tiếp nhận, tra cứu và giải quyết hồ sơ theo hình thức bất thường đó.
Bị cáo Hoàng Quốc Hùng tại tòa
Nhận hối lộ hơn 43 tỉ đồng
Sau khi thỏa thuận ăn chia với Hoàng Quốc Hùng, Phạm Quang Hậu tiếp tục mở rộng mạng lưới bằng cách móc nối với Nguyễn Xuân Thọ, đại diện Công ty Luật TNHH Vicco, để cùng "làm dịch vụ" cấp phiếu LLTP.
Theo cơ chế thỏa thuận, Thọ sẽ liên hệ khách hàng, thu tiền, nhận hồ sơ, hoàn tất thủ tục và nộp lại Trung tâm. Với mỗi hồ sơ, Hậu thu của Thọ 850.000 đồng (chưa bao gồm lệ phí nhà nước 200.000 đồng). Từ đó, Thọ cộng thêm 100.000 đồng/hồ sơ để hưởng lợi riêng, đưa tổng chi phí mà khách hàng phải trả lên đến 1,15 triệu đồng/hồ sơ, cao hơn gần 6 lần mức phí chính thức.
Thực tế, các thao tác "làm dịch vụ" được Thọ thực hiện hoàn toàn trực tuyến hoặc qua ứng dụng nhắn tin. Hồ sơ khách được nhận qua mạng xã hội, sau đó Thọ tự in, giả chữ ký của người yêu cầu, đăng ký nhận kết quả qua bưu điện. Hộ chiếu hoặc căn cước công dân được sao y bản chính tại văn phòng công chứng, dù không có mặt bản chính, rồi giao nộp cho Trung tâm thông qua các dịch vụ chuyển phát.
Tháng 9-2020, Thọ tiếp tục mở rộng đường dây khi móc nối với Nguyễn Quốc Huy, Giám đốc Công ty TNHH Tư vấn Luật Phú Tâm. Trước đó, Huy từng trực tiếp làm dịch vụ LLTP thông qua cán bộ tên Nguyễn Ngọc Cường tại Trung tâm. Sau mâu thuẫn tiền bạc với Cường, Huy dừng hợp tác và chuyển sang liên hệ với Thọ. Huy biết Thọ qua mạng xã hội và nhận thấy Thọ có thể nhận số lượng hồ sơ nhiều, giải quyết nhanh hơn Cường. Từ đây, Thọ áp mức giá mới cho Huy, dao động từ 1,4 đến 2,5 triệu đồng/hồ sơ, tùy theo tính chất và thời gian xử lý. Huy lại tiếp tục thu thêm 50.000 đồng/hồ sơ để hưởng lợi cá nhân.
Không chỉ dừng lại ở 2 công ty luật, Hậu còn kết nối với nhiều cá nhân khác như Nguyễn Ngọc Thư, Nguyễn Thị Thu Trang, Nguyễn Lê Thành, Tạ Thị Trang, Hà Thanh Hằng, Nguyễn Tú Anh... Thông qua mạng xã hội và các mối quan hệ cá nhân, những người này trở thành các "chân rết", chuyên nhận hồ sơ, làm theo đúng "quy trình ngầm" mà Hùng đã chỉ đạo và bảo kê.
Hậu thông báo rõ với các đối tác rằng, ngoài lệ phí nhà nước 200.000 đồng/phiếu, khách hàng phải chi thêm khoản "phí cho lãnh đạo Trung tâm" thì hồ sơ mới được xử lý nhanh chóng. Bên cạnh đó, Hậu cũng tự ý thu thêm 100.000 - 150.000 đồng/hồ sơ để trục lợi cá nhân.
Theo kết luận điều tra, từ tháng 1-2019 đến tháng 7-2023, Hoàng Quốc Hùng đã lợi dụng chức vụ, quyền hạn để cùng Phạm Quang Hậu nhận hối lộ tổng cộng hơn 43 tỉ đồng, thông qua việc giải quyết trái quy định 55.713 hồ sơ xin cấp phiếu LLTP. Riêng Hùng đã hưởng lợi gần 39 tỉ đồng.
Hoàng Quốc Hùng đã nộp lại hơn 37 tỉ đồng để khắc phục hậu quả do hành vi nhận hối lộ gây ra. Nhiều bị cáo khác trong vụ án cũng đã tự nguyện nộp lại số tiền hưởng lợi bất chính. Trong đó, Phạm Quang Hậu đã nộp 1 tỉ đồng, Nguyễn Xuân Thọ nộp 1,5 tỉ đồng.
