Theo Quyết định số 19/2024/QĐ-TTg ngày 15/11/2024 của Thủ tướng Chính phủ quy định lộ trình áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải đối với xe cơ giới nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp, từ ngày 1/1/2026 chính thức áp dụng mức tiêu chuẩn khí thải (TCKT) bằng 0 đối với xe chở người bốn bánh có gắn động cơ, xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ nhập khẩu và sản xuất, lắp ráp.
Xe chở người bốn bánh gắn động cơ là phương tiện giao thông cơ giới đường bộ chạy bằng động cơ, kết cấu chở người, hai trục và ít nhất bốn bánh xe. Xe có vận tốc thiết kế không quá 30km/h, không quá 15 chỗ (kể cả chỗ ngồi của người lái).
Xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ là phương tiện giao thông chạy bằng động cơ, có hai trục, bốn bánh xe, phần động cơ và thùng hàng lắp trên cùng một xát xi (tương tự ô tô tải có tải trọng dưới 3.500kg).
Đại diện Bộ GTVT cho biết, xe chở người và xe chở hàng bốn bánh có gắn động cơ trước đây chưa được quy định trong Luật Giao thông đường bộ năm 2008. Các loại xe này hoạt động trong phạm vi hẹp, thực hiện thí điểm theo chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ.
Đến nay, tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 đã quy định loại xe này là một trong những loại xe cơ giới. Như vậy, thời gian tới, xe chở người và chở hàng bốn bánh có gắn động cơ có thể sẽ phát triển.
Do đặc thù, yêu cầu kỹ thuật đối với loại xe này thấp hơn xe ô tô, nên việc áp dụng mức TCKT như xe ô tô để thử nghiệm và chứng nhận là không phù hợp. Song, nếu áp dụng mức TCKT thấp, nguy cơ công nghệ lạc hậu, tiêu tốn nhiên liệu và gây ô nhiễm môi trường sẽ tràn vào Việt Nam.
Để phòng ngừa nguy cơ này, thực hiện chủ trương của Đảng và Nhà nước về chuyển đổi năng lượng xanh trong giao thông vận tải, Thủ tướng Chính phủ đã quyết định áp dụng mức TCKT bằng 0 đối với loại các xe này từ ngày 1/1/2026 nhằm định hướng chuyển đổi sang sử dụng điện, năng lượng xanh không phát thải chất gây ô nhiễm môi trường.
Tương tự, xe mô tô ba bánh, xe gắn máy ba bánh sản xuất, lắp ráp và nhập khẩu cũng có lộ trình áp dụng mức TCKT bằng 0 từ ngày 1/1/2026. Bộ GTVT cho biết, theo quy định tại Nghị quyết số 05/2008/NQ-CP ngày 4/2/2008 của Chính phủ xe mô tô, xe gắn máy ba bánh không được cấp phép lưu hành mới trừ xe cơ giới ba bánh dùng cho người khuyết tật.
Chính vì vậy, các quy định về lộ trình áp dụng mức TCKT từ năm 2008 cho tới nay không quy định việc áp dụng mức TCKT đối với xe mô tô, xe gắn máy ba bánh. Cũng từ năm 2008 đến nay, loại xe này không được thử nghiệm chứng nhận, cấp phép lưu hành.
Theo quy định tại Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ năm 2024 không quy định cấm hoặc hạn chế đối với xe môtô, xe gắn máy ba bánh; khoản 1 Điều 34 của luật quy định xe môtô, xe gắn máy ba bánh là một trong những loại xe cơ giới.
Cũng như xe bốn bánh có gắn động cơ, để phòng ngừa nguy cơ công nghệ lạc hậu, gây ô nhiễm môi trường, Thủ tướng Chính phủ quyết định áp dụng mức TCKT bằng 0 đối với xe mô tô ba bánh, xe gắn máy ba bánh từ ngày 1/1/2026.
Tại Quyết định 19/2024/QĐ-TTg vẫn giữ nguyên một số quy định về lộ trình áp dụng mức TCKT của một số loại xe. Đơn cử như: Xe ôtô nhập khẩu mới và xe ôtô sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng TCKT Mức 5 từ 1/1/2025.
Xe gắn máy hai bánh nhập khẩu mới và xe gắn máy sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng TCKT Mức 2 từ 1/1/2025 tới hết ngày 30/6/2027; áp dụng TCKT Mức 4 từ ngày 1/7/2027.
Xe môtô hai bánh nhập khẩu mới và xe môtô sản xuất, lắp ráp tiếp tục áp dụng TCKT Mức 3 từ 1/1/2025 tới hết ngày 30/6/2026; áp dụng TCKT Mức 4 từ ngày 1/7/2026.
Xe ôtô nhập khẩu đã qua sử dụng tiếp tục áp dụng TCKT Mức 4 từ 1/1/2025.
Mức tiêu chuẩn khí thải (Mức 2, Mức 3, Mức 4 và Mức 5) đối với xe nhập khẩu mới và sản xuất, lắp ráp quy định tại Quyết định này là các mức tiêu chuẩn khí thải tương ứng với Euro 2, Euro 3, Euro 4 và Euro 5 của Ủy ban kinh tế châu Âu của Liên Hợp quốc (UNECE) và Chỉ thị của Liên minh Châu Âu (EC) về phê duyệt kiểu loại xe cơ giới.
Mức tiêu chuẩn khí thải (Mức 1, Mức 2, Mức 3, Mức 4) đối với xe nhập khẩu đã qua sử dụng quy định tại Quyết định này là các mức giới hạn thành phần gây ô nhiễm trong khí thải quy định tại Tiêu chuẩn quốc gia TCVN 6438:2018 và sửa đổi 01:2021 TCVN 6438:2018 - Phương tiện giao thông đường bộ - Giới hạn lớn nhất cho phép của khí thải.
Mức tiêu chuẩn khí thải bằng "0" là mức thể hiện khí thải phát sinh từ động cơ của xe cơ giới không có các chất gây ô nhiễm đã được quy định giới hạn trong các mức tiêu chuẩn khí thải nêu trên.
Minh Hoa (t/h)