Mới đây, Bộ GTVT đã ban hành Thông tư số 47/2024/TT - BGTVT quy định xe mô tô, xe gắn máy có tuổi đời dưới 5 năm được miễn kiểm định khí thải; xe từ 5 - 12 năm tuổi phải kiểm định 2 năm/lần, xe trên 12 năm tuổi phải kiểm định hàng năm.
Lý do chưa áp dụng từ 1/1/2025
Thông tư có hiệu lực thi hành từ 1/1/2025, song chia sẻ với báo chí, ông Nguyễn Tô An, Phó cục trưởng Cục Đăng kiểm VN cho biết, chưa triển khai áp dụng thực tế về kiểm định khí thải xe máy từ thời điểm trên.
Ông An cho biết thêm, Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ chủ trì xây dựng lộ trình áp dụng kiểm định khí thải xe máy để trình Thủ tướng ban hành quyết định để triển khai. Việc thực hiện kiểm định khí thải xe máy sẽ theo lộ trình được ban hành tại quyết định của Thủ tướng, chứ không bắt buộc thực hiện ngay theo hiệu lực của Luật Trật tự, ATGT đường bộ.
"Tuy vậy, để có đủ hành lang pháp lý để triển khai cần thêm các quy định về: Lệ phí, giá dịch vụ kiểm định khí thải xe máy; điều kiện và tổ chức hoạt động của cơ sở kiểm định khí thải xe máy; xử phạt vi phạm đối với trường hợp xe máy không đạt tiêu chuẩn khí thải khi tham gia giao thông", lãnh đạo Cục Đăng kiểm VN thông tin. Đồng thời cho biết, hiện Bộ GTVT đang trình Chính phủ dự thảo "Nghị định quy định về điều kiện kinh doanh dịch vụ kiểm định xe cơ giới; tổ chức, hoạt động của cơ sở đăng kiểm; niên hạn sử dụng của xe cơ giới", trong đó quy định về điều kiện và tổ chức hoạt động của cơ sở kiểm định khí thải xe mô tô, xe gắn máy.
Thời gian tới, Bộ GTVT phối hợp chặt chẽ với Bộ Tài nguyên và Môi trường trong việc xây dựng và hoàn thiện lộ trình áp dụng kiểm tra khí thải xe mô tô, xe gắn máy để trình Thủ tướng Chính phủ ban hành trên nguyên tắc đảm bảo phù hợp với thực tế, giảm thiểu đến mức thấp nhất gây xáo động, ảnh hưởng đến nhu cầu sử dụng phương tiện của người dân nhưng vẫn phải đảm bảo mục tiêu về môi trường.
Cùng đó, báo cáo Chính phủ trình Quốc hội bổ sung quy định về giá dịch vụ kiểm định khí thải vào danh mục giá dịch vụ đăng kiểm để Bộ GTVT có căn cứ ban hành theo quy định của pháp luật về giá; đề nghị bổ sung quy định về xử phạt vi phạm đối với trường hợp xe máy không đạt tiêu chuẩn kiểm định khí thải nhưng vẫn tham gia giao thông.
Ban hành thông tư hướng dẫn để đồng bộ với Luật Trật tự, ATGT đường bộ.
Thí điểm áp dụng trước khu vực đô thị?
Bày tỏ đồng tình với chu kỳ đăng kiểm này, TS Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia cho biết, việc kiểm định khí thải xe máy là cần thiết nhằm đạt mục tiêu lộ trình chuyển đổi sử dụng năng lượng hóa thạch sang năng lượng xanh, sạch.
"Với chi phí cho việc kiểm định 1 lần khí thải xe máy như trước đây Bộ GTVT tính toán (khoảng 50.000 đồng/xe/lần) tôi cho rằng không nhiều. Với xe từ 5-12 tuổi đời, sau 2 năm mới thực hiện một lần thì chi phí này không lớn.
Chưa kể, với chu kỳ 2 năm, các hư hỏng trong ngưỡng chủ xe sẽ được phép tự xử lý. Nhưng nếu có những biến số (ở đây là khí thải) quá ngưỡng thì qua quá trình kiểm định phát hiện ra cũng giúp chủ xe có phương án thay thế, bảo dưỡng. Do đó, tôi cho rằng chu kỳ 2 năm/lần đăng kiểm với xe máy có tuổi đời trên 5 năm là hợp lý", ông Tạo bày tỏ.
Trước lượng xe máy quá lớn trong khi Cục Đăng kiểm Việt Nam đang lên phương án xây dựng mạng lưới trạm đăng kiểm xe máy, nhiều ý kiến cho rằng nên triển khai việc này trước tại các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM – nơi có lưu lượng xe gắn máy tham gia giao thông đông.
Tuy nhiên, ông Tạo cho rằng đã kiểm soát khí thải thì cần được thực hiện trên quy mô toàn quốc. "Vẫn chiếc xe máy ấy có thể ngày nay ở Tuyên Quang nhưng ngày mai đã di chuyển xuống Hà Nội. Như vậy nếu, không kiểm soát khí thải xe máy trên toàn quốc thì cũng gây khó khăn cho cơ quan chức năng mà không đạt được mục tiêu hạn chế ô nhiễm môi trường", ông Tạo nói.
Để nhận được sự đồng thuận từ người dân, ông Tạo cho rằng song song với việc kiểm soát khí thải xe máy, cơ quan quản lý cần có các biện pháp hỗ trợ người dân sửa chữa, khắc phục các vấn đề kỹ thuật khi xe không đạt tiêu chuẩn khí thải.
Bởi hiện nay, người sử dụng phương tiện xe máy cũ chủ yếu là người lao động. Do đó có thể xem xét đến việc hỗ trợ chi phí để người dân sửa chữa hoặc chuyển đổi sang các phương tiện xe máy điện nếu đáp ứng được một số yêu cầu nhất định.
Đồng thời, Nhà nước cũng xem xét đẩy mạnh đầu tư cho hệ thống giao thông công cộng, hướng tới việc sử dụng các phương tiện xanh, giảm việc sử dụng xe cá nhân, đặc biệt là xe máy tại các thành phố lớn như Hà Nội, TPHCM.
Một số nước trên thế giới kiểm định khí thải đối với xe máy như thế nào?
Kiểm định khí thải đối với xe máy đã trở thành một phần quan trọng trong chính sách bảo vệ môi trường của nhiều nước trên thế giới.
Châu Âu được biết đến với các tiêu chuẩn khí thải nghiêm ngặt, và xe máy cũng không phải là ngoại lệ. Tiêu chuẩn Euro là bộ quy định bắt buộc cho các phương tiện giao thông tại Liên minh châu Âu (EU), bao gồm cả xe máy. Tiêu chuẩn này đã trải qua nhiều lần cập nhật, từ Euro 1 đến Euro 5 hiện nay, mỗi lần cập nhật đều nâng cao mức độ kiểm soát khí thải.
Tiêu Chuẩn Euro: Euro 5, có hiệu lực từ ngày 1 tháng 1 năm 2020, yêu cầu các xe máy mới phải tuân thủ các giới hạn nghiêm ngặt về phát thải khí NOx (nitrogen oxides), CO (carbon monoxide), HC (hydrocarbons), và PM (particulate matter). Các nước thành viên EU phải đảm bảo rằng các phương tiện lưu thông trên đường đều đáp ứng các tiêu chuẩn này thông qua các đợt kiểm định khí thải định kỳ.
Tại Hoa Kỳ, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA) là cơ quan chịu trách nhiệm quản lý và kiểm soát khí thải từ các phương tiện giao thông, bao gồm xe máy.
Tiêu Chuẩn EPA: Tiêu chuẩn khí thải của EPA đối với xe máy được chia thành hai nhóm chính: xe máy có dung tích xi lanh nhỏ hơn và lớn hơn 50cc. Các tiêu chuẩn này quy định lượng phát thải tối đa cho các khí như HC, CO và NOx. Để đảm bảo tuân thủ, các nhà sản xuất phải kiểm định khí thải của xe trước khi đưa ra thị trường và các chủ xe phải thực hiện kiểm định định kỳ.
Nhật Bản cũng là một trong những quốc gia tiên phong trong việc kiểm soát khí thải từ xe máy. Tiêu chuẩn khí thải tại Nhật Bản do Bộ Giao thông Vận tải (MLIT) quản lý và tương tự như tiêu chuẩn Euro, được chia thành nhiều giai đoạn với mức độ nghiêm ngặt tăng dần.
Tiêu Chuẩn MLIT: Tiêu chuẩn mới nhất của Nhật Bản yêu cầu các xe máy phải tuân thủ các giới hạn nghiêm ngặt về khí HC, NOx và CO. Nhật Bản cũng áp dụng công nghệ kiểm định hiện đại để đảm bảo rằng các phương tiện lưu thông trên đường đều đáp ứng các tiêu chuẩn này.
Trung Quốc đang phải đối mặt với vấn đề ô nhiễm không khí nghiêm trọng, và chính phủ nước này đã áp dụng nhiều biện pháp để kiểm soát khí thải từ xe máy. Tiêu chuẩn khí thải của Trung Quốc, thường được gọi là China IV, áp dụng cho cả xe máy và xe hơi.
Tiêu Chuẩn China IV: Tiêu chuẩn này quy định các giới hạn phát thải tương tự như tiêu chuẩn Euro và yêu cầu các nhà sản xuất phải kiểm định khí thải của xe trước khi bán ra thị trường. Chính phủ Trung Quốc cũng yêu cầu kiểm định khí thải định kỳ đối với các phương tiện đang lưu thông.
Ấn Độ là một trong những thị trường xe máy lớn nhất thế giới, và vấn đề ô nhiễm không khí tại đây cũng rất nghiêm trọng. Để kiểm soát khí thải từ xe máy, chính phủ Ấn Độ đã áp dụng tiêu chuẩn khí thải Bharat Stage (BS), tương tự như tiêu chuẩn Euro.
Tiêu Chuẩn BS: Tiêu chuẩn BS VI, tương đương với Euro 6, có hiệu lực từ năm 2020, yêu cầu các xe máy mới phải đáp ứng các giới hạn nghiêm ngặt về phát thải khí NOx, HC và CO. Các đợt kiểm định khí thải định kỳ cũng được thực hiện để đảm bảo tuân thủ.
T.M (tổng hợp)
