Hoạt động không vì lợi nhuận, giải bài toán "khát" nhà ở
Bộ Tư pháp đang thẩm định dự thảo "Nghị định quy định chi tiết và biện pháp thi hành về Quỹ nhà ở quốc gia" do Bộ Xây dựng chủ trì soạn thảo. Theo cơ quan chủ trì, việc xây dựng, ban hành dự thảo Nghị định nhằm cụ thể hóa nội dung đã được quy định tại Nghị quyết số 201 ngày của Quốc hội thí điểm về một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển NOXH và được Quốc hội giao Chính phủ quy định chi tiết, làm cơ sở pháp lý cho việc thực hiện.
Nghị định được ban hành được kỳ vọng thúc đẩy sự phát triển NOXH, giúp người dân có thu nhập thấp có cơ hội tiếp cận với nhà ở, gắn với việc hoàn thành mục tiêu "Xây dựng ít nhất 1 triệu căn hộ nhà ở xã hội giai đoạn 2021 - 2030", đồng thời cân đối cung - cầu, từ đó tác động hạ giá thành phân khúc nhà ở thương mại, giúp thị trường BĐS phát triển ổn định, lành mạnh hơn.

Dự thảo Nghị định nhằm giải "cơn khát" về nhà ở (Hình ảnh dự án nhà ở xã hội Rice City, Hà Nội).
Tại Điều 4 dự thảo lý giải, Quỹ nhà ở quốc gia (Quỹ) là quỹ tài chính nhà nước ngoài ngân sách, được hoạt động theo mô hình doanh nghiệp do nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ. Quỹ có tư cách pháp nhân, có con dấu, được mở tài khoản tại Kho bạc Nhà nước và các ngân hàng thương mại.
Về mục tiêu của Quỹ nhằm: Đầu tư xây dựng nhà ở xã hội, dự án đầu tư xây dựng nhà ở xã hội đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để cho thuê; tạo lập NOXH thông qua hình thức tiếp nhận, chuyển đổi công năng nhà ở thuộc tài sản công theo quy định của pháp luật về nhà ở để cho thuê.
Nguyên tắc hoạt động của Quỹ được dự thảo tại Điều 6: Hoạt động không vì mục đích lợi nhuận, chịu trách nhiệm hữu hạn trong phạm vi vốn chủ sở hữu của Quỹ, hoạt động chi của Quỹ không trùng lặp với nguồn chi khác từ ngân sách.
Về nguồn vốn hoạt động của Quỹ nhà ở trung ương được hình thành từ vốn chủ sở hữu; vốn hình thành từ tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước; các nguồn huy động hợp pháp khác, trong đó vốn chủ sở hữu bao gồm:
Vốn điều lệ do ngân sách trung ương cấp lần đầu tối thiểu là 5.000 tỷ đồng ngay sau khi được thành lập và được nâng mức vốn điều lệ lên tối thiểu là 10.000 tỷ đồng trong 3 năm tiếp theo kể từ ngày được thành lập.
Trong khi đó, nguồn vốn hoạt động của quỹ nhà ở địa phương được hình thành từ vốn chủ sở hữu; vốn hình thành từ tiếp nhận nguồn hỗ trợ tự nguyện, nguồn đóng góp của tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước.
Vốn điều lệ của Quỹ ở địa phương do ngân sách địa phương cấp và cấp bổ sung, sau khi được Hội đồng nhân dân cấp tỉnh thông qua.
Đối tượng nào được thuê NOXH từ Quỹ?
Dự thảo xây dựng nguyên tắc đầu tư, tạo lập nhà ở tại Điều 23 như sau: Quỹ thực hiện đầu tư xây dựng dự án NOXH độc lập để cho thuê; dự án đầu tư xây dựng NOXH đồng bộ hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội để cho thuê.
Đối với phần diện tích kinh doanh dịch vụ, thương mại trong dự án đầu tư xây dựng NOXH do Quỹ trực tiếp đầu tư xây dựng hoặc tạo lập thì việc quản lý, kinh doanh được thực hiện theo quy định của pháp luật về đất đai, và kinh doanh bất động sản và pháp luật khác có liên quan.
Các địa phương có trách nhiệm bố trí đủ quỹ đất để phát triển NOXH khi lập, thẩm định, phê duyệt quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, quy hoạch đô thị và nông thôn.
Theo dự thảo Nghị định, đối tượng thuê nhà ở từ Quỹ bao gồm các đối tượng được hưởng chính sách hỗ trợ về NOXH quy định tại pháp luật về nhà ở. Bên cạnh đó là cán bộ, công chức, viên chức và người lao động.
Trình tự, thủ tục xét duyệt đối tượng được thuê nhà ở, nhà ở xã hội do Quỹ đầu tư xây dựng, tạo lập được thực hiện theo quy định đối với trường hợp thuê NOXH thuộc tài sản công của pháp luật về nhà ở.
Giám đốc Quỹ ban hành quyết định phê duyệt danh sách người được thuê. Về giá thuê được thực hiện như trường hợp xác định giá thuê NOXH do nhà nước đầu tư xây dựng bằng vốn đầu tư công, nguồn tài chính công đoàn theo quy định của pháp luật về nhà ở.