Công an Thanh Hóa đề nghị "siết" lạm thu đầu năm học

Công an tỉnh Thanh Hóa đã có tờ trình gửi Chủ tịch UBND tỉnh Thanh Hóa về việc tăng cường công tác bảo đảm an ninh trật tự lĩnh vực giáo dục - đào tạo trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa. Trong tờ trình, Công an tỉnh Thanh Hóa cho biết thời gian qua, tình hình an ninh trật tự lĩnh vực giáo dục - đào tạo trên địa bàn nổi lên một số vấn đề đáng chú ý, trong đó có hoạt động thu, chi đầu năm học và vận động xã hội hóa giáo dục.

Việc thu chi, mua sắm thiết bị bằng nguồn xã hội hóa tại Trường Tiểu học Điện Biên 2 (phường Hạc Thành, tỉnh Thanh Hóa) vẫn còn nhiều mập mờ, chưa được minh bạch

Đặc biệt tình trạng lạm thu, hoạt động xã hội hóa giáo dục "núp bóng tự nguyện" như: Vận động nhiều loại quỹ (quỹ lớp, quỹ trường, quỹ phụ huynh…); vận động phụ huynh lắp đặt tivi, điều hòa trong lớp học… luôn là vấn đề nóng được dư luận xã hội quan tâm.

Nguyên nhân xuất phát từ các khoản thu, chi chưa thực sự minh bạch; nhiều hoạt động giáo dục, khoản thu tự nguyện đầu năm học, hoạt động thu, chi quỹ phụ huynh có hiện tượng chưa đúng nội dung chi, chưa mang lại hiệu quả và nguồn thu từ xã hội hóa chủ yếu vận động phụ huynh mà chưa huy động được nguồn lực khác, dẫn đến một bộ phận phụ huynh áp lực về tài chính vào thời điểm đầu năm học.

Công an tỉnh Thanh Hóa cũng cho rằng dự báo thời gian tới, các vấn đề này nếu không được chấn chỉnh, khắc phục sơ hở, thiếu sót sẽ tiếp tục tiềm ẩn, phát sinh tiêu cực, gây phức tạp tình hình an ninh, trật tự, gây mất niềm tin của nhân dân đối với hoạt động giáo dục trên địa bàn tỉnh.

Từ tình hình trên, Công an tỉnh Thanh Hóa đề xuất Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Sở Giáo dục và Đào tạo chủ trì phối hợp với Sở Tài chính ban hành hướng dẫn chi tiết các khoản thu, chi đầu năm học, xã hội hóa giáo dục đảm bảo công khai, minh bạch theo quy định; chịu trách nhiệm kiểm tra, giám sát tại các cơ sở giáo dục thuộc thẩm quyền quản lý…

Công an tỉnh Thanh Hóa cũng đề xuất Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo Thanh tra tỉnh thực hiện thanh tra chuyên đề, xử lý nghiêm các vi phạm về hoạt động thu, chi đầu năm học, xã hội hóa giáo dục trên địa bàn; Chỉ đạo UBND xã, phường yêu cầu các cơ sở giáo dục thuộc thẩm quyền quản lý thực hiện công khai, minh bạch các khoản thu chi, xã hội hóa; tăng cường công tác thẩm định, kiểm tra, giám sát…

Công an tỉnh tiếp tục tăng cường công tác nắm tình hình, kịp thời phát hiện, tham mưu xử lý các đối tượng lợi dụng hoạt động giáo dục để thực hiện hành vi vi phạm pháp luật.

Chi mua sắm, kêu gọi xã hội hóa mập mờ?

Tại hầu hết các trường học trên địa bàn tỉnh Thanh Hóa, các hội nghị cha mẹ học sinh đầu năm đều đề cập tới các khoản thu bắt buộc và thu thỏa thuận. Trong đó, đáng chú ý là những khoản liên quan đến bán trú, nơi phụ huynh thường phải "bổ đầu" chi phí cho các hạng mục như mua sắm, sửa chữa dụng cụ.

Theo ghi nhận, trong kế hoạch của nhiều trường, có không ít danh mục mua sắm được đưa vào với lý do "thiết bị cũ hư hỏng, không còn sử dụng được". Tuy nhiên, khi rà soát hồ sơ, không ít trường không xuất trình được biên bản kiểm kê hay hồ sơ thanh lý tài sản hư hỏng; hoặc nếu có, thì thành phần tham gia không đầy đủ, vắng đại diện phụ huynh. Một số trường còn thể hiện sự bất cập giữa hồ sơ và thực tế: Hồ sơ ghi "đã thanh lý toàn bộ dụng cụ cũ", nhưng hoạt động bán trú vẫn diễn ra bình thường, không hề thiếu chăn, gối, bát đĩa cho học sinh.

Đơn cử, năm học 2025-2026, Trường Tiểu học Điện Biên 2 (phường Hạc Thành, tỉnh Thanh Hóa) có 1.276 học sinh, trong đó 1.193 em đăng ký ăn bán trú. Nhà trường triển khai thu khoản "bổ sung đồ dùng bán trú" với mức 375.000 đồng/học sinh mới và 195.000 đồng/học sinh cũ. Tổng cộng, trường thu về hơn 281 triệu đồng.

Dù chưa được UBND phường duyệt các hạng mục xã hội hóa, thế nhưng trường này vẫn tự ý triển khai

Theo bản dự toán, số tiền này sẽ được chi cho gần 50 danh mục đồ dùng và sửa chữa hệ thống điện nước, khu nhà bếp. Tuy nhiên, điều đáng chú ý là chỉ vài tháng trước, trường đã thanh lý hàng loạt tài sản phục vụ bán trú, gồm hàng trăm bát, cốc, khay inox, cùng thớt, dao, chảo, chăn, gối… mà không có sự chứng kiến của phụ huynh. Dù hồ sơ thanh lý cho rằng các vật dụng này "hư hỏng, không thể sử dụng", thực tế tại trường vẫn cho thấy hoạt động bán trú diễn ra bình thường, học sinh không thiếu đồ dùng. Trong khi đó, trường chỉ xuất trình được hai hóa đơn mua hàng trị giá hơn 40 triệu đồng, thấp hơn rất nhiều so với tổng số tiền 281 triệu đồng đã thu.

Ngoài ra, Trường Tiểu học Điện Biên 2 huy động gần 500 triệu đồng tiền xã hội hóa để làm các hạng mục trong trường. Tuy nhiên, thời điểm này, UBND phường Hạc Thành chưa duyệt thì trường này đã thực hiện xong các hạng mục từ trong hè.

Không chỉ Điện Biên 2, Trường Tiểu học Minh Khai 1 (phường Hạc Thành) cũng tồn tại những vấn đề tương tự. Trường có 1.305 học sinh bán trú, thu 380.000 đồng/học sinh mới và 180.000 đồng/học sinh cũ, tổng cộng hơn 309 triệu đồng để "bổ sung đồ dùng bán trú". Dù bản dự toán được lập rất bài bản, nêu rõ căn cứ theo công văn hướng dẫn và "kết quả bàn bạc giữa hội cha mẹ học sinh và Ban giám hiệu", nhưng khi được đề nghị cung cấp hồ sơ kiểm kê, thanh lý hoặc biên bản thống nhất, nhà trường lại không xuất trình được.

Trong kế hoạch xã hội hóa năm học 2025-2026, trường đề xuất chi hơn 342 triệu đồng cho nhiều hạng mục như sửa bàn ghế bán trú, cải tạo sân khấu, vá sân trường, làm nhà vệ sinh, thay cổng sắt... Dù hồ sơ chưa được UBND phường duyệt, trường vẫn chủ động lợp mái tôn thư viện và thay cổng sắt phía sau. Khi đoàn kiểm tra của phường xuống làm việc, hai hạng mục mà trường đã tự ý làm lại bị đưa ra khỏi danh sách xã hội hóa vì "chưa cần thiết".