Tiêu chí phân loại 34 tỉnh, 3.321 xã sau sáp nhập theo đề xuất mới nhất
Bộ Nội vụ đã xây dựng dự thảo Nghị định quy định về phân loại đơn vị hành chính để khắc phục những bất cập trong các quy định hiện hành và phù hợp với thực tiễn sau khi sắp xếp đơn vị hành chính.
Bộ Nội vụ vừa gửi Bộ Tư pháp hồ sơ thẩm định dự thảo Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội về tiêu chuẩn của đơn vị hành chính (ĐVHC). Đây là bước chuẩn bị quan trọng để thay thế hệ thống tiêu chuẩn đã lỗi thời, không còn phù hợp sau đợt sắp xếp ĐVHC năm 2025.
Theo Bộ Nội vụ, sau đợt sáp nhập, sắp xếp các đơn vị hành chính, cả nước có 34 ĐVHC cấp tỉnh (06 thành phố và 28 tỉnh) và 3.321 ĐVHC cấp xã (2.621 xã, 687 phường, 13 đặc khu). Số lượng và quy mô của ĐVHC cấp tỉnh và ĐVHC cấp xã đã có biến động lớn so với trước thời điểm sắp xếp (trước tháng 6/2025).
Ở cấp tỉnh, đã giảm 29 đơn vị hành chính cấp tỉnh. Diện tích tự nhiên trung bình mỗi tỉnh, thành phố là 9.743 km², tăng 85,3% so với trước đây. Trong đó, tỉnh Lâm Đồng hiện có diện tích lớn nhất cả nước với 24.243,13 km², vượt xa Nghệ An – tỉnh lớn nhất trước đó.
Quy mô dân số trung bình cấp tỉnh cũng tăng 85,3%, đạt hơn 3,3 triệu người. Tp.HCM là địa phương có dân số lớn nhất, với hơn 14,6 triệu người, tăng thêm gần 4,7 triệu so với trước khi sắp xếp.
Bên cạnh đó, việc hình thành "đặc khu" là loại hình ĐVHC hoàn toàn mới, nằm ngoài phạm vi điều chỉnh của Nghị quyết số 1211/2016/UBTVQH13.
Những biến động này khiến hệ thống tiêu chí, thang điểm và ngưỡng phân loại theo Nghị quyết 1211 không còn phù hợp, nếu tiếp tục áp dụng sẽ làm sai lệch đánh giá về vị trí, vai trò, mức độ phát triển của từng địa phương, ảnh hưởng trực tiếp đến hoạch định chính sách và phân bổ nguồn lực và tổ chức bộ máy chính quyền.
Bộ Nội vụ nhấn mạnh Nghị định mới sẽ là hành lang pháp lý quan trọng để các địa phương thực hiện phân loại ĐVHC, từ đó hoạch định chính sách phát triển kinh tế - xã hội, thu hút đầu tư, nâng cao chất lượng và điều kiện sống trên địa bàn ĐVHC và xây dựng tổ chức bộ máy, chế độ, chính sách đối với cán bộ, công chức của chính quyền địa phương phù hợp với từng loại ĐVHC.
Bộ Nội vụ cho biết, Dự thảo Nghị định cơ bản kế thừa hệ thống loại ĐVHC đã được xây dựng và áp dụng ổn định trong thời gian dài, theo đó trừ thành phố Hà Nội và TPHCM là ĐVHC loại đặc biệt được xác định trong Luật Tổ chức chính quyền địa phương, các ĐVHC còn lại được phân thành 03 loại (loại I, loại II, loại III), được thực hiện bằng phương thức tính điểm (dưới 60 điểm đạt loại III, từ 60 đến 75 điểm đạt loại II, trên 75 điểm đạt loại I).
Tuy nhiên, nội dung phân loại đô thị đối với từng loại hình ĐVHC được điều chỉnh cho phù hợp với quan điểm, nguyên tắc và bối cảnh thực tiễn.
Cụ thể, đối với thành phố trực thuộc Trung ương: Hà Nội và TPHCM là ĐVHC loại đặc biệt, các thành phố trực thuộc Trung ương là ĐVHC loại I.
Theo Bộ Nội vụ, các thành phố như Huế, Hải Phòng, Đà Nẵng, Cần Thơ đã đáp ứng đầy đủ các tiêu chí cao nhất về dân số, diện tích, kinh tế - xã hội, hạ tầng, tài chính và quản trị. Việc quy định các thành phố này đương nhiên thuộc loại I vừa bảo đảm ổn định, minh bạch, giảm thủ tục, vừa tạo cơ sở pháp lý cho chính sách đặc thù phù hợp với vai trò của các thành phố này.
Đối với tỉnh, Dự thảo Nghị định quy định tỉnh được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 5 nhóm tiêu chuẩn, cụ thể: Tiêu chuẩn quy mô dân số: tối đa 20 điểm, tối thiểu 10 điểm; Tiêu chuẩn diện tích tự nhiên: tối đa 20 điểm, tối thiểu 10 điểm; Tiêu chuẩn số lượng ĐVHC trực thuộc: tối đa 10 điểm, tối thiểu 6 điểm; Tiêu chuẩn điều kiện kinh tế - xã hội (gồm 11 tiêu chí thành phần): tối đa 40 điểm, tối thiểu 18 điểm; Tiêu chuẩn yếu tố đặc thù: tối đa 10 điểm, tối thiểu 0 điểm.
Đối với xã, Dự thảo Nghị định quy định xã được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 04 nhóm tiêu chuẩn, cụ thể: Tiêu chuẩn quy mô dân số: tối đa 25 điểm, tối thiểu 15 điểm; Tiêu chuẩn diện tích tự nhiên: tối đa 25 điểm, tối thiểu 15 điểm; Tiêu chuẩn điều kiện kinh tế - xã hội (gồm 7 tiêu chí thành phần): tối đa 40 điểm, tối thiểu 21 điểm; Tiêu chuẩn yếu tố đặc thù: tối đa 10 điểm, tối thiểu 0 điểm.
Đối với phường, Dự thảo Nghị định quy định phường được phân thành 3 loại (loại I, II, III) dựa trên tổng số điểm của 4 nhóm tiêu chuẩn tương tự như đối với xã nhưng có điều chỉnh mức tối đa, tối thiểu của từng tiêu chí, tiêu chuẩn cho phù hợp đặc thù về quy mô dân số, diện tích tự nhiên và trình độ phát triển kinh tế - xã hội của phường.
Đối với đặc khu, Dự thảo Nghị định quy định theo hướng, đối với đặc khu được phân loại đô thị thì áp dụng tiêu chuẩn phân loại của phường, các trường hợp còn lại áp dụng tiêu chuẩn phân loại của xã; đồng thời quy định điểm yếu tố đặc thù của đặc khu là 10 điểm (tối đa).
Xây dựng bộ tiêu chí phân loại ĐVHC phù hợp với thực tiễn sau sáp nhập, sắp xếp ĐVHC (ảnh minh họa).
Cũng theo Dự thảo, để được thành lập, một tỉnh đồng bằng sẽ phải có tối thiểu 1,4 triệu dân và 5.000 km2, trong khi trước đây theo quy định tại Nghị quyết 1211 chỉ yêu cầu 900.000 dân và 2.500 km2.
Với các tỉnh miền núi, vùng cao, Dự thảo vẫn giữ mức tối thiểu 900.000 dân nhưng nâng diện tích tối thiểu lên 8.000 km2, thay vì 4.000 km2 như quy định hiện hành.
Ở cấp thành phố trực thuộc Trung ương, ngưỡng chuẩn cũng được nâng đáng kể: dân số tối thiểu 2,5 triệu người, diện tích tối thiểu 2.500 km2 (trước là 1 triệu dân và 1.500 km2), đồng thời yêu cầu có tỷ lệ phường chiếm ít nhất 50% số đơn vị hành chính cấp xã và có khu vực đạt chuẩn đô thị loại I trở lên.
Không chỉ siết tiêu chuẩn cấp tỉnh, các đơn vị hành chính cấp xã cũng được nâng chuẩn cao. Dự thảo quy định: Xã đồng bằng phải có tối thiểu 16.000 dân (tăng gấp đôi so với 8.000 dân hiện nay) và 30 km2 diện tích; Xã miền núi phải có 5.000 dân và 100 km2 diện tích (trước là 5.000 dân và 50 km2).
Tương tự, phường thuộc thành phố trực thuộc Trung ương phải có tối thiểu 21.000 dân (trước đây là 7.000 dân nếu thuộc thành phố thuộc tỉnh, hoặc 15.000 dân nếu thuộc quận), phường thuộc tỉnh phải có 14.000 dân và diện tích 5,5 km2.
Ngoài ra, phường mới thành lập còn phải có khu vực đạt tiêu chí đô thị loại V trở lên hoặc đã hình thành khu dân cư đô thị trước khi nghị quyết có hiệu lực.
Dự thảo vẫn cho phép áp dụng chuẩn giảm đối với đơn vị có yếu tố đặc thù, nhưng siết chặt hơn so với trước. Cụ thể, thay vì chỉ cần 30% dân số là người dân tộc thiểu số như Nghị quyết 1211, dự thảo quy định phải có 50% dân số là người dân tộc thiểu số mới được giảm 50% chuẩn dân số; cứ thêm 15% được giảm thêm 5%. Xã đặc biệt khó khăn vùng bãi ngang, ven biển hoặc đơn vị ở vùng Đồng bằng sông Hồng cũng được giảm một phần tiêu chuẩn.
Hoàng Mai
Link nội dung: https://thuonghieudoanhnhan.net/tieu-chi-phan-loai-34-tinh-3321-xa-sau-sap-nhap-theo-de-xuat-moi-nhat-a52999.html